Tản Mạn Về Sống, Chết Trong Tác Phẩm “Ngón Tay Chỉ Trăng”

“Ngón Tay Chỉ Trăng” – HT Thích Từ Thông (Như Huyễn Thiền Sư)

Gần đây thường thấy nhiều bài viết thường nhắc đến … “Cái chết của một người giác ngộ và một người không giác ngộ có gì khác nhau. “ .?

Rồi sau đó vài người bình luận :

A- Cái chết vẫn là một sự tắt ngấm tuyệt đối. Cái chết dù của ai nó cũng có ý nghĩa như nhau, nghĩa là không có ý nghĩa. Người ta nói rằng các bậc chân tu ra đi trong thanh thản, những người mê muội trong đau đớn và thảng thốt. Cái chết là nốt cuối của bản nhạc: nó làm cho bản nhạc toàn vẹn hay là dang dở bất thành. Sự thanh thản đó, nó từ đâu? Từ niềm tin rằng vị chân tu không chết. Chỉ bỏ cái xác trần để đi tiếp.

B- Tôi tin rằng sẽ khác nhau và khác nhau nhiều lắm chứ. Cái chết của bậc Giác Ngộ sẽ để lại cái gọi là 1 từ trường Thanh thản An Lạc, còn cái chết của chúng sinh những người Vô mình không giác ngộ để lại 1 từ trường đầy những Tham Sân Si. Từ trường này lại được tái sinh tương ưng và vòng Khổ lại được lặp lại.

Thật ra trên vài nghiên cứu cũng nói thêm “Ngày nay, ít người sợ chết vì một số lý do, bao gồm việc khoa học phát triển giúp con người hiểu rõ hơn về sự sống và cái chết, cùng với việc tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống thay vì sợ hãi nó”.

Ngoài ra, một số người có thể đã chấp nhận cái chết như một phần tất yếu của cuộc đời, đặc biệt là những người có một cuộc sống ý nghĩa, hoặc đơn giản là họ không bị ám ảnh bởi hội chứng sợ chết (thanatophobia).
Ngón Tay Chỉ Trăng”
Đọc những dòng chữ này, người viết chợt nghĩ đến những vần thơ xuyên suốt trong tác phẩm “Ngón Tay Chỉ Trăng “ của Như Huyễn Thiền Sư ( HT Thích Từ Thông) đồng thời xem qua những trực chỉ đề cương về những vần thơ đó , người viết đã học được rất nhiều điều mà mình chưa biết.

Cũng cần nói thêm có lẽ từ năm 1997, trong lời tiểu dẫn cho Chứng Đạo Ca Trực chỉ đề cương, HT Từ Thông đã xác nhận “Bỉ nhân tôi, một hàng hậu học ,cô lậu quả văn hữu duyên khi nghiền ngẫm tác phẩm Chứng đạo ca, tôi cảm thấy như thân tâm mình bay bổng ra khỏi hết mọi vướng mắc ở đời …”

Vì thế, nên khi dịch từ Hán văn ra Việt văn với tâm đắc sâu đậm những vần thơ của HT lại càng trác tuyệt để rồi nương theo đó mà những vần thơ trong Ngón tay chỉ trăng đã chịu rất nhiều ảnh hưởng của Chứng Đạo Ca.

Để minh chứng tất cả những vần thơ về Sống chết, HT đều có ngầm một ý hướng của thi ca 19 trong Chứng Đạo Ca

Kính trích đoạn
Cái Thấy của người Chứng Đạo về Sinh Tử

Phiên âm :

Kỷ hồi tử , kỷ hồi sinh
Sinh tử dư dù vô định chỉ
Ngã sư đắc kiến Nhiên Đăng Phật
Đa kiếp tằng vi nhẫn nhục tiên

Dịch nghĩa (HT Từ Thông)

Việc sinh tử kể sao cùng số
Tử rồi sinh,sinh tử lững lờ trôi (1)
Bổn Sư ta vô lượng kiếp luân hồi
Làm tiên nhẫn nhục, từ thời Nhiên Đăng Cổ Phật

Và ngài đã chỉ rõ như sau :

(1) Dòng sinh tử, tử sinh cứ trôi mãi không có bến bờ dừng trụ Nó hằng mà chuyển , chuyển mà hằng … trang 69 Chứng Đạo Ca

Nào mời các bạn hãy cùng nhau tiến sâu vào tư duy của một bậc cao tăng như cách nhìn một sự vật, một đối tượng rất khách quan về việc Sinh Tử một đời người

1- Có những tên đặc biệt để gọi riêng cho người cao tuổi khi bước qua 60.

Đó là Lão theo Nho gia qui ước có 5 hạng :

– Lão Hạng trên 60t
– Lão Nhiêu trên 70t
– Lão Điệt trên 80t
– Lão Mạo trên 90t
– Lão Kỳ Hy trên 100t

Ngoài ra trong giới thể thao trên 40t đã gọi là Lão tướng.

Kính trích đoạn trang 48, tập 8 Ngón tay chỉ Trăng

TUỔI NGŨ LÃO
Lão Mạo giờ đây khổ đến nơi
Lão Nhiêu, Lão Điệt lướt qua rồi
Từ khi Lão Hạng lên vai lão
“ Lão Tướng “ thành danh Uẩn Giới …suy ( 9/5/2012 Liễu Liễu Đường )

Sư Ông cũng nhắn nhủ “ khỏi cần nói ai cũng biết khi đến tuổi Kỳ Hy thì khó có sự an lành , tỉnh táo, sáng suốt, mạnh khỏe và tự tại trong những hành động đi đứng nằm ngồi và nếu chỉ ngày cũng như đêm mà chỉ quẩn quanh xê dịch trên một chiếc giường … thì đâu còn thú vị “.

Hòa Thượng đã chỉ dạy “Sự vật , sinh trụ dị diệt là chân lý – Vũ trụ , thành trụ hoại không là chân lý- Con người sinh lão bệnh tử là chân lý Sự sống chết của người con Phật nên tâm nguyện theo gương Đức Phật chọn con đường khoảng tuổi Lão Mạo mà ra đi” (6/6/2012 Liễu Liễu Đường – tập 8 Ngón tay chỉ Trăng).

2- Với Đạo Phật , CHẾT chỉ là sự diễn biến theo chân lý Vô Thường Vô ngã. vì thế trong bài thơ PHẢN BỔN HOÀN NGUYÊN nói lên cái ngày con người rời bỏ xác thân, cái ngày không còn thọ dụng Ngũ ấm thân, cái ngày mà thất đại trở về không , vậy thôi ..đừng sợ hãi và hãy chấp nhận cái chết dễ dàng hơn nhất là khi đã sống một cuộc đời trọn vẹn trong đạo pháp.

Trích đoạn bài thơ PHẢN BỔN HOÀN NGUYÊN
Ta sẽ hòa tan với Pháp thân,
Viễn ly căn cảnh viễn ly trần
Ấm thân vô chủ chừ vô dụng
Duyên khởi từ không , trở lại không
(10/2/2012 Liễu Liễu Đường Tập 8 – đối tượng tham thiền 1 )

3- Con người không ai dám tự tin tự hào mình làm chủ sanh, lão, bệnh, tử được, hãy tùy thuận pháp tánh, tùy thuận chân lý, vì đó là Chân lý vũ trụ muôn đời . Hàng đệ tử Phật tại gia cũng như xuất gia nếu không tu tập thiền quán không xả ly được ý niệm tham sống dai, sống thọ có nghĩa là không muốn tùy thuận Chân lý vậy. (11/5/2015 Thanh Sơn thiếu thất – Đói tượng tham thiền 29 Tập10- Ngón tay chỉ trăng)

Trích đoạn bài thơ Phúc Tuệ
Thọ trường nào phải phúc gì đâu
“ Báo chướng “ hoành hành chịu khổ lâu
Sóng cỡ cụ rùa mà quý sống
Sống tày cổ thụ vẫn …rừng cây
Phúc Tuệ đừng cân “ Tuổi , tháng, năm”
Tâm vô vững chãi vượt suy tầm
Người này thẳng tiến Chân Như lộ
Sanh tử thường nhiên chợ hợp tan
( Thanh Sơn thiếu thất 3/1/2015 )

Và sau cùng xin trích đoạn đề tài tham thiền về “Số Phận” trong tập 10 “Ngón tay chỉ Trăng” như một tư duy về sự chi phối của định luật Vô thường, nhưng vấn đề là khổ lạc của kiếp người , cái tâm ta có thể xây dựng và tạo ra tất cả , không hễ là con người, hễ là nhân sanh thì số phận bẽ bàng và thống khổ như nhau mà nên nhớ “Đức Phật là Phật đã thành – Chúng sanh là Phật sẽ thành” và vì vậy đừng tin vào số phận cũng đừng chờ tới giờ phút cuối để thần chết đón .

SỐ PHẬN
Kiếp sống già nua nghĩ đoạn trường !
Tay run , chân yếu trí lang bang
Nói năng lạc lõng đề không trúng
Ý tưởng quàng xiên chuyện giống điên
Con cháu những mong, ngày ít gặp
Thân bằng nhớ đến chạnh lòng thương
Đời người phải vậy hay sao nhỉ ?
Cái phận nhân sanh lắm bẽ bàng
Liễu Liễu Đường 5/7/2013

Lời kết:

Theo quan niệm Phật giáo, một người giác ngộ không còn chịu luân hồi sinh tử, nhưng điều đó không có nghĩa là họ không chết về mặt thể chất. Khi một người đạt đến giác ngộ, họ được cho là đã kết thúc vòng luân hồi và không còn tái sinh nữa, đây được gọi là “cái chết cuối cùng” hoặc sự chấm dứt của khổ đau. Sau khi đạt giác ngộ, cơ thể vật lý của họ vẫn sẽ trải qua quá trình chết tự nhiên.

Giác ngộ được coi là việc thoát khỏi vòng sinh tử luân hồi, vì vậy người giác ngộ không còn tái sinh và phải trải qua khổ đau nữa. Tuy nhiên, cơ thể vật lý của họ vẫn có thể chết. Đây là cái chết cuối cùng của sự luân hồi, không phải là cái chết của cơ thể. (Ví dụ: Đức Phật, sau khi đạt giác ngộ dưới cây Bồ đề, đã sống và giảng dạy một thời gian dài trước khi nhập Niết bàn (cái chết thể xác cuối cùng). 
Và kính mời các bạn chiêm nghiệm về lời chỉ dạy này 
“Khi bạn đạt được giác ngộ, đó sẽ là cái chết cuối cùng của bạn. Bởi vì giác ngộ được coi là có giá trị vô cùng to lớn, chỉ những người giác ngộ mới thực sự chết. Những người chưa giác ngộ… điều đó rất khó – họ cứ tiếp tục quay lại, họ không bao giờ chết. Chỉ người giác ngộ mới có thể đối mặt với cái chết; người chưa giác ngộ không thể chịu đựng được, họ chưa sẵn sàng. Cuộc sống là một ngôi trường, và trừ khi bạn học được bài học, bạn sẽ phải trở lại lớp học đó hết lần này đến lần khác. Khi bạn đã học được bài học, đã vượt qua kỳ thi, thì ngay cả khi bạn muốn quay lại lớp học, bạn sẽ thấy tất cả các cánh cửa đều đã đóng lại với bạn. Bạn phải tiến lên cao hơn, đến một bình diện khác của sự tồn tại.” ~Osho

Càng suy ngẫm về cái chết, càng giúp chúng ta biết giá trị của sự sống; biết cuộc sống không dài lâu nên an nhiên sống đời lành thiện, thay vì miệt mài toan tính bất an. Sự có mặt ngắn ngủi trong thân xác mong manh, nên sử dụng cách nào đem an vui tới cho mình và cho người. Dù ta có mặt hay không, đời sống vẫn tồn tại. Vũ trụ đã hiện diện hàng tỷ năm qua, chúng ta được tham dự một phần rất nhỏ.

Con người thường coi cái chết là đáng sợ và tìm đủ mọi cách để kéo dài sự sống. Thật ra cái chết rất là kỳ diệu, nó không phải là sự mất mát cuối cùng, mà là bước chuyển tiếp sang một hình thái tồn tại mới. Cái chết và sự sống là hai thành phần của một quá trình liên tục. Cuộc sống là một phần của cái chết, và cái chết là một phần của cuộc sống.

Điều quan trọng là chúng ta cần thay đổi cách sống, chứ đời sống chẳng đổi thay Ngoài ra ý thức về cái chết là việc rất cần thiết, chúng ta sẽ không hoảng loạn trong giờ phút cuối. Lúc đó, chúng ta không thể dựa vào bất cứ gì từ bên ngoài, mà chỉ trông cậy vào chính mình, đồng thời phải thấy được giữa sự sống và cái chết chúng đã liên kết nhau tạo nên cuộc hành trình vĩnh cửu của tâm hồn.

Kính trân trọng

Sydney 2/11/2025
Phật Tử Huệ Hương